Line-up festiwalu – prawa konsumentów i odpowiedzialność organizatorów przy zmianie programu
Coraz większym zainteresowaniem cieszą się festiwale muzyczne, często mające charakter kilkudniowych eventów, z długą listą wykonawców oraz tysięczną publicznością. To, co najbardziej przyciąga fanów, poza atmosferą wydarzenia, miejscem czy imprezami towarzyszącymi, to line-up, czyli artyści, którzy pojawią się na scenie. Aby dotrzeć do jak największej liczby uczestników line-up ogłaszany jest z dużym wyprzedzeniem. Dlatego czasem zdarzają się w nim zmiany. Jakie prawa mają w takich przypadkach posiadacze biletów, którzy dowiadują się o odwołaniu występu ulubionego artysty i na jakie ryzyka narażony jest organizator festiwalu w sytuacji zmiany programu?
W tym miejscu należy podkreślić, że nie każda zmiana programu wydarzenia, mimo całej sympatii do konkretnego wykonawcy, będzie zmianą istotną. Możemy wyobrazić sobie sytuację, w której na bardzo dużym festiwalu, na którym występuje wielu znanych artystów dochodzi do zmiany jednego wykonawcy. Sytuacja fanów w takich okolicznościach będzie inna od sytuacji osób, które kupiły bilet na wydarzenie, na którym pojawi się zaledwie kilku wykonawców, a główna gwiazda jednak się nie przybędzie.
Przede wszystkim regulamin
Nie ma imprezy masowej bez regulaminów (art. 6 ust. 3 Ustawa bezpieczeństwie imprez masowych), które poza obowiązkowymi zapisami dotyczącymi bezpieczeństwa, regulują również prawa i obowiązki uczestników wydarzenia w związku z posiadaniem biletu wstępu. Kupując bilet na koncert lub festiwal zawieramy z organizatorem umowę, najczęściej jako konsument. Dlatego regulaminy, OWU czy wzorce umów powinny zawierać szczegółowe informacje oraz warunki świadczenia usług, tak aby należycie chronić interesy konsumenta. Regulaminy nie powinny zawierać zbyt szerokich uprawnień organizatora, w szczególności prawa do dowolnej i nieuzasadnionej zmiany terminu lub miejsca wydarzenia, czy istotnej zmiany jego programu. Tymczasem, niektórzy organizatorzy w regulaminach zastrzegają sobie prawo do wprowadzania zmian w programie pod względem artystycznym, czasowym, w tym również bez rekompensaty dla posiadacza biletu. Przy zakupie biletów na festiwal muzyczny większość konsumentów akceptuje taki regulamin, często nawet go nie czytając. Dlatego, choć wiadomość o nagłej zmianie jednego z głównych artystów może być ogromnym rozczarowaniem, jest to sytuacja, na którą – przynajmniej formalnie – każdy kupujący bilet wyraził zgodę.
Tworząc regulamin wydarzenia, organizator powinien mieć na uwadze, aby nie zawrzeć w nim niedozwolonych postanowień, które mogłyby być sprzeczne z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając interesy konsumenta. Do takich można zaliczyć zapis stanowiący, że „Organizator zastrzega sobie prawo ustalenia zmiany w przebiegu Imprezy z uzasadnionych powodów, np. odwołanie przyjazdu przez artystę, siła wyższa, itp., a ponadto prawo do ustalenia zmiany programu pod względem artystycznym i czasowym bez uprzedniej konsultacji i rekompensaty”. Zapis ten ogranicza odpowiedzialność organizatora wobec konsumentów uczestniczących w przygotowywanej przez niego imprezie, ponieważ może nastąpić sytuacja, w której konsument zakupił bilet tylko i wyłącznie w celu obejrzenia występu jednego, konkretnego wykonawcy, którego występ został odwołany lub przesunięty na inny dzień, o czym Organizator nie poinformował wcześniej konsumentów.
Przyczyny odwołania wydarzenia lub zmiany jego organizacji powinny być precyzyjnie wymienione w treści Regulaminu, tak aby nie pozostawała dowolność interpretacyjna i aby organizator nie wprowadzał w błąd konsumenta, co do przysługujących mu uprawnień1.
Analizując regulaminy poszczególnych festiwali można mieć wrażenie, że przynajmniej połowa nie uwzględnia sytuacji zmian programu imprezy w swoich przepisach. W takim wypadku musimy sięgnąć do obowiązujących przepisów prawa. Tutaj mowa w szczególności o art. 471 Kodeksu Cywilnego, regulującego odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania oraz ustawie o prawach konsumenta.
Nienależyte wykonanie zobowiązania
Określenie „nienależyte wykonanie zobowiązania” jest na tyle szerokie i ogólne, że trudno jest wymienić wszystkie możliwe sytuacje, w których dochodzi do takiej okoliczności. Mówiąc najogólniej, nienależyte wykonanie może dotyczyć kwestii związanych z terminem, miejscem, sposobem wykonania lub szeroko pojętą jakością świadczenia. Co do zasady, za nienależyte wykonanie umowy strona, która zawiniła, będzie ponosić odpowiedzialność cywilną wynikającą z umowy. Jednak odpowiedzialność z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania nie powstaje w przypadku, gdy organizator wykaże, że uchybienie zobowiązania nastąpiło z powodu okoliczności, za które odpowiedzialności nie ponosi, bądź że przy wykonywaniu zobowiązania dołożył należytej staranności (art. 472 KC), a więc że nie doprowadził do szkody w sposób zawiniony. W sytuacji zawinionego niewykonania zobowiązania przysługują dwa roszczenia. Pierwszym z nich jest roszczenie o spełnienie świadczenia, natomiast drugim jest roszczenie o naprawienie szkody wynikającej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Naprawienie szkody wynikającej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania może nastąpić przez przywrócenie stanu poprzedniego albo przez zapłatę odszkodowania.
Ograniczone prawo do odstąpienia od umowy
Zgodnie z przepisami ustawy o prawach konsumenta, konsumentowi przysługuje prawo do odstąpienia od umowy zawieranej poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość (np. przez stronę www) bez podawania przyczyny. Uzasadnieniem wprowadzenia wyłączeń od tego prawa jest dostrzeżenie przez ustawodawcę, że istnieją takie rodzaje umów, od których odstąpienie byłoby nieuzasadnione z uwagi na specyficzne cechy niektórych towarów lub usług świadczonych na rzecz konsumentów. Ustawodawca wyłączył prawo do odstąpienia przez konsumentów od umów, których przedmiotem są usługi związane z wypoczynkiem, wydarzeniami rozrywkowymi, sportowymi lub kulturalnymi, jeżeli w umowie oznaczono dzień lub okres świadczenia usługi, czyli np. nabycie biletu na koncert, mecz, do parku rozrywki itp. Decyzja o zakupie biletu na festiwal powinna być zatem przemyślana, gdyż nie ma możliwości odstąpienia od umowy i zwrotu biletu. Dotyczy to również sytuacji, w której konsument zawarł taką umowę za pośrednictwem np. internetowej platformy dystrybuującej bilety. Informacje w tym zakresie warto uwzględnić w regulaminie.
Wnioski
Fani festiwali muzycznych – będący konsumentami – cieszą się ochroną prawną, która ma na celu zapewnienie im odpowiednich warunków i możliwości w przypadku problemów z realizacją umowy. W przypadku festiwali, zmiany w line-upie, takie jak nagłe odwołanie występu jednego z głównych artystów, mogą mieć istotne znaczenie dla uczestników. Choć regulamin imprezy często zawiera klauzule dotyczące możliwych zmian, ważne jest, aby konsumenci byli świadomi swoich praw, a organizatorzy byli świadomi wynikających z tego faktu konsekwencji. Nie bez znaczenia jest rozróżnienie między sytuacjami, gdzie zmiana line-upu wynika z okoliczności niezależnych od organizatora, a przypadkami, w których zmiany są wynikiem zaniedbań lub błędów w organizacji.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[1] Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 24.08.2010 r., XVII AmC 1149/09, LEX nr 2545913.
Aleksandra Krzysiak, junior associate w kancelarii SKP Ślusarek Kubiak Pieczyk
Specjalizuje się w ochronie dóbr osobistych oraz w prawie własności intelektualnej, w szczególności w prawie autorskim oraz prawie mediów i reklamy. Zaangażowana w prowadzenie spraw sądowych z zakresu ochrony wizerunku, renomy i dobrego imienia.
